Sức hút của cây mắc ca

Bà Hà Trang, người phụ nữ làm nông nghiệp và buôn bán nhỏ, thành đạt, ở phường Chiềng Sinh, TP Sơn La.

Bà có 5 người con đều học hành đến nơi đến chốn. Con trai, người là đồn phó biên phòng, người kiến trúc sư, người công tác ở Sở Văn hóa; con gái, cô làm dược sỹ, cô chủ doanh nghiệp.

Nuôi con ăn học được như bây giờ, nguồn chính từ trang trại, bà nói. Trang trại của bà rộng đến 5ha, trồng đủ loại cây, nào cà phê chè Catimor, na, xoài, chuối, mít..., còn thu nhập chính của trang trại thì là 120 cây mắc ca trên diện tích 2.700m2.

Vườn mắc ca đó đã được mười mấy năm tuổi, bà không nhớ chính xác trồng năm nào, hình như 2003, chỉ nhớ giống của bác Nguyễn Công Tạn cho. Ngày đó bác Tạn là Phó Thủ tướng Chính phủ, đi đâu cũng đau đáu đưa giống cây con mới về cho nông dân. Mấy vạn cây giống mắc ca được bác và cộng sự kỳ công tuyển chọn, khéo lắm mới đưa được từ nước ngoài về, phân mỗi tỉnh một ít, trồng thử nghiệm. Trong mấy nghìn cây giống cho Sơn La, bà Hà Trang được 150 cây.

Hoàn toàn lạ lẫm với cây mới này, lại không ai bày dạy cho, bà chỉ biết đưa lên đồi trồng đại như trồng cây rừng kiểu che phủ đất trống đồi trọc. Sơn La là “thủ phủ” sương muối, có năm sương muối nặng quá, cà phê, chuối, na, xoài chết cháy hàng loạt, vườn mắc ca thì không thấy bị ảnh hưởng gì. Vườn mắc ca tại Sơn La 150 cây mắc ca trồng lên bỏ lửng như con rơi con vãi, thế mà vẫn còn 120 cây sống sót, cao lớn như cây rừng, để đến bây giờ thu nhập từ nó là niềm mơ ước của bất kỳ hộ nông dân nào.

Riêng năm 2015, bà thu 4 tấn quả tươi, bán làm giống được 800 triệu đồng. Đó cũng là mức thu trung bình hàng năm của 3 năm liên tiếp trước đó với vườn mắc ca “rơi vãi” này. Bà Trang thừa nhận nhờ bán làm giống mới có mức thu cao như thế. Nhưng bà cũng vui vẻ cho biết cho dù nếu sau này giá mắc ca có giảm, kể cả chỉ còn 50 - 60 ngàn/kg chăng nữa, bà vẫn cứ có thu nhập mỗi năm trên 200 triệu đồng, số tiền không hề nhỏ.

Giờ bà Hà Trang đã có cuộc sống khá viên mãn. Bà đưa chúng tôi đi dưới tán cây mắc ca rậm rì, lòng rưng rưng nhớ về một người mà bà luôn xem là ân nhân, đã khuất. Bà kể, trước khi bác Nguyễn Công Tạn mất không lâu, bác lên Sơn La, đã ghé thăm vườn mắc ca gia đình bà. Nhìn từng cây mà mình đưa về khi xưa, nay đem lại thu nhập cao cho một hộ dân, nguyên Phó Thủ tướng rất vui mừng: “Tôi như sinh đứa con giờ mới được nhìn thấy nó, khi đã trưởng thành rồi”.

* Đoàn của Hiệp hội Mắc ca Việt Nam đi khảo sát cây mắc ca ở Tây Bắc với mong muốn tìm bài học chung cho phát triển vùng. Lãnh đạo Hiệp hội là những nhà doanh nghiệp lớn, danh tiếng. Chủ tịch Hiệp hội, ông Dương Công Minh, là Chủ tịch Cty CP Him Lam (Tập đoàn Him Lam), cũng là Chủ tịch Ngân hàng Bưu điện Liên Việt. Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội, ông Nguyễn Đức Hưởng - Phó Chủ tịch Thường trực Ngân hàng Bưu điện Liên Việt. Họ đang thực sự hướng những đồng vốn của mình vào nông nghiệp, một lĩnh vực làm thì khó, rủi ro thì cao.