BizTALK: Việt Nam nên ứng xử thế nào với “Thiên nga đen” Brexit?

Tọa đàm BizTALK do BizLIVE tổ chức với chủ đề “Thiên nga đen” Brexit và ứng xử của Việt Nam, nhằm mang tới bạn đọc những góc nhìn đa chiều về sự kiện lịch sử này, cũng như những tác động của Brexit đến thế giới và Việt Nam.

Ngày 23/6, cử tri Anh đã bỏ phiếu muốn Anh rời EU (Brexit) - điều có thể xem là một câu chuyện kinh điển về "thiên nga đen" (thuật ngữ chỉ những tình huống không ai nghĩ có thể xảy ra, nhưng rốt cục nó đã xảy ra).

Trong bối cảnh này, cuộc tọa đàm BizTALK “Thiên nga đen” Brexit và ứng xử của Việt Nam sẽ được BizLIVE tổ chức lúc 14h chiều 28/6, nhằm mang tới bạn đọc những góc nhìn đa chiều về sự kiện lịch sử này, cũng như những tác động của Brexit đến kinh tế - tài chính thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Toạ đàm sẽ đưa ra góc nhìn của các diễn giả về nguyên nhân Brexit; chính trị châu Âu và thế giới có thể thay đổi thế nào sau sự kiện này; tác động của Brexit tới thị trường tài chính, thị trường chứng khoán Việt Nam; bài học cho các nhà hoạch định chính sách từ câu chuyện “thiên nga đen” này...

BizTALK có sự tham dự của các diễn giả:

- TS.Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), thành viên Hội đồng Chuyên gia BizLIVE.

- TS.Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia.

- TS.Cấn Văn Lực, Giám đốc Trung tâm Đào tạo BIDV - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia.

- TS.Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính ngân hàng.

- Ông Huỳnh Thế Du, Giám đốc Đào tạo Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright.

- TS. Nguyễn Đức Hưởng, Phó chủ tịch LienVietPostBank

- Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính

- Ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán SSI

- Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Chiến lược đầu tư Công ty Chứng khoán Maritime.

- Bà Nguyễn Mai Phương, Giám đốc Chuyên môn Phân tích VNDirect

Dưới đây là những nội dung chính của buổi tọa đàm:

Vì sao và những tác động của Brexit?

Mở đầu BizTALK, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí điện tử BizLIVE đặt câu hỏi liệu nước Anh có rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) hay không? Vì sao nước Anh lại rời EU, một khối liên minh vốn có một sự gắn kết chính trị và kinh tế chặt chẽ nhất thế giới?

TS. Nguyễn Anh Tuấn.

TS.Lê Đăng Doanh: Người Anh đã có cuộc tranh luận hết sức gay gắt về việc có ra khỏi Liên minh châu Âu (EU) hay không trong đó có 2 luồng ý kiến, một luồng ý kiến cho rằng nước Anh đã phải đóng góp tài chính quá nhiều đối với EU. Tuy nhiên, điều này không chính xác lắm.

Thứ hai, người Anh không chấp nhận EU có thể cho người dân của Liên minh châu Âu sang cư trú tại Anh, làm việc tại Anh lấy đi chỗ lao động của người Anh và được hưởng chế độ phúc lợi rất cao, hào phóng của Anh.

Thứ ba, người Anh không muốn Liên minh châu Âu áp đặt cho người Anh những tiêu chí phải tiếp nhận người tị nạn và người Anh vốn tự hào, rất có ý thức về quyền độc lập của mình nên người Anh tỏ ra khó chịu về việc phải tuân thủ theo những quyết định của Hội đồng châu Âu mà họ cho rằng đây là hoạt động không dân chủ vì những người này không được người Anh trực tiếp bầu ra.Vì vậy cho nên có vận động và đi đến đến quyết định như vậy.

Thực ra, một số lập luận nêu trên của người Anh có phần không chính xác, chẳng hạn đa số những người ở Liên minh châu Âu vào Anh làm việc là những người Ba Lan đang làm những công việc rất vất vả với đồng lương thấp. Nếu đuổi những người Ba Lan ra, chưa chắc người Anh đã sẵn sàng làm việc này.

Điều quan trọng những người già ở Anh bỏ phiếu rời EU còn những người trẻ ở Anh lại hối hận, tức giận, cho rằng những người già đã cướp đi của họ quyền tự do đi lại, quyền tự do tìm việc làm và nhiều lợi ích...

Xáo trộn khó lường về tài chính và dịch chuyển dòng vốn

TS. Võ Trí Thành - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia.

TS. Võ Trí Thành: Có nhiều nguyên nhân dẫn tới việc Anh muốn rời Liên minh châu Âu (hay còn gọi là Brexit) nhưng tựu trung lại chúng ta phải hiểu ngay từ những ngày đầu là thành viên của EU và trong tiến trình thể chế hóa mạnh mẽ, mở rộng EU đã có một bộ phận không nhỏ người Anh, bao gồm cả giới chính khách nghi hoặc, không hài lòng ít nhiều với cách thức liên kết của châu Âu.

Cụ thể hơn, những điểm không hài lòng được thể hiện ở cách nhìn nhận về việc EU có thực sự đem lại lợi ích cho nước Anh với tư cách là thành viên cùng với chi phí Anh bỏ ra, việc mở rộng thành viên EU. Anh cũng không hài lòng với cách ứng xử của EU trên nhiều vấn đề như cuộc khủng hoảng nợ công, dịch chuyển lao động, người nhập cư…

Ngoài ra, trong chừng mực nhất định, Anh cũng cảm thấy quyền định đoạt đối với mình có thể khó dễ, nên không ngẫu nhiên trong quá trình xây dựng luật lệ châu Âu, như đối với thị trường tài chính Anh có quan điểm, bảo lưu riêng.

Nhìn nhận khái quát, hình ảnh mà nhiều người ví Brexit như cơn địa chấn, trận động đất đối với nền kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu không phải không có lý vì những tác động tức thời là rất lớn, thể hiện dịch chuyển dòng vốn lớn khỏi Anh, mức độ mất giá sâu của đồng Bảng Anh và phản ứng rất tiêu cực của hàng loạt thị trường chứng khoán trên thế giới.

Cũng cần hiểu Brexit có tác động nhiều chiều cạnh, không chỉ kinh tế, tài chính, thương mại, mà cả về chính trị, xã hội. Trong tác động nhiều chiều đó, có tác động tức thời, trước mắt, có tác động trong trung, dài hạn.

Tác động cũng không chỉ đối với bản thân nước Anh, mà với không ít kịch bản đưa ra, tác động tiêu cực có thể diễn ra đối với kinh tế của cả khu vực địa lý rộng lớn là châu Âu, những nền kinh tế chủ chốt và cả thế giới.

Có ba điều cần nhìn nhận sau sự kiện này. Thứ nhất, đó là bản thân những thay đổi, chuyển động diễn ra ở Anh. Sau Brexit, Scotland nơi đa số người dân phản đối Brexit, có thể đòi độc lập hoặc chí ít muốn ở lại EU. Chưa kể, phản ứng chính sách của nước Anh thời gian tới đây như cải tổ khu vực tài chính nhằm đảm bảo đây vẫn là trung tâm tài chính, đủ lấy lại sự hấp dẫn dòng vốn.

Thứ hai, đó là các kịch bản mà nước Anh có thể đàm phán với EU. Nhiều người tin rằng những điều khoản liên quan đến tự do hoá thương mại, đầu tư ít chịu áp lực trong đàm phán, song những vấn đề liên quan đến dịch chuyển lao động hay những nguyên tắc gắn với “trò chơi tài chính” có thể sẽ rất khó khăn và căng thẳng. Hiệu ứng domino của Brexit, cùng với chủ nghĩa dân tộc có phần cực đoan và dân túy, phụ thuộc không nhỏ vào những hệ lụy đối với Anh và cách thức “chia tay” Anh và EU.

Thứ ba, mức độ, phạm vi tác động của Brexit còn rất phụ thuộc vào ứng xử của thế giới đối với vấn đề này, đặc biệt là của các nền kinh tế lớn Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản. Nếu thiếu sự phối hợp cần thiết, chẳng hạn như của G7, G20… điều này lại có thể càng gây những xáo trộn khó lường về tài chính và dịch chuyển dòng vốn. Đến lượt nó, lại có tác động xấu đến nền kinh tế thực của thế giới. Không phải ngẫu nhiên, những tác động tiêu cực tức thời sau Brexit còn có lý do gắn với kỳ vọng về sự suy thoái, suy giảm kinh tế toàn cầu.

“Nước Anh sẽ mất nhiều hơn được khi ra khỏi EU”

Ông Huỳnh Thế Du, Giám đốc Đào tạo Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright

TS.Huỳnh Thế Du: Tiến trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế dẫn tới một sân chơi chung và Liên minh Châu Âu (EU) được hình thành với ý nghĩa như thế.

Hình thành khối EU tạo ra một thị trường lớn để giảm chi phí giao dịch, tạo lợi thế thương mại nhờ quy mô lớn… Tiến trình này dẫn tới tự do hóa di chuyển dòng vốn, hàng hóa và nhân công.

Tuy nhiên khi quy mô lớn cũng có những trục trặc và rủi ro đi kèm. Vấn đề thư nhất, trong bối cảnh nhân lực di chuyển tự do đã dẫn tới tính đồng nhất của văn hóa, đồng nhất của cộng đồng giảm đi. Rủi ro lớn nhất ở đây là người nhập cư và vấn đề khủng bố.

Thực tế lợi ích của hội nhập rất lớn và được thể hiện từ từ, nhưng cái rủi ro thì lại thấy ngay. Chẳng hạn, năm 2015 có hàng triệu người di cư từ Trung Đông và Bắc Phi sang các nước Châu Âu đã dẫn tới cuộc khủng hoảng người nhập cư tại EU, tác động trực tiếp tới tâm lý người dân EU.

Nhiều công dân trong khối EU có cảm giác rủi ro quá lớn so với lợi ích mà họ nhận được dẫn đến trạng thái phòng ngự. Chính vì vậy đã nảy sinh tâm lý muốn tách ra khỏi khối EU của người Anh.

Vấn đề thứ hai, xu hướng toàn cầu ở khu vực công luôn có những vấn đề trục trặc như: tính kém hiệu quả, tham nhũng, chính trị… xảy ra ở khắp mọi nơi từ những nước đang phát triển tới những nước phát triển.

Từ đó, dấy lên phong trào muốn dẹp bỏ tất cả những tiêu cực, bất lợi… của hiện tại, chẳng hạn như làn sóng ủng hộ ứng viên Tổng thống Mỹ - Donald Trump muốn thay đổi nguyên trạng nước Mỹ… Nhưng họ không lường trước được hết hậu quả của việc phá hủy hiện tại sẽ để lại những “vết thương” không ngờ cho tương lai và tương lai đó sẽ tệ hơn hiện tại.

Việc Anh tách ra khỏi EU đã có những ảnh hưởng rất lớn cho nước Anh và kinh tế toàn cầu.

Về dài hạn, giới phân tích cho rằng, nước Anh sẽ mất nhiều hơn được khi ra khỏi khối EU.

Điều nhận thấy ngay khi kết thúc ngày 24/6, thị trường chứng khoán London với chỉ số FTSE đã giảm điểm mạnh 3,2% (có lúc giảm tới 9%), đồng bảng Anh (GBP) đã mất giá chỉ còn 1,34 USD/GBP và sẽ còn yếu đi, nước Anh mất vị thế trung tâm tài chính của khu vực, … vì Anh đang là nền kinh tế cung cấp dịch vụ cho toàn cầu, khi tách khỏi EU, vai trò và khả năng của Anh sẽ giảm đi.

Sau hiện tượng Brexit cho thấy sự ảnh hưởng của tâm lý đám đông rất khủng khiếp. Thực tế đã cho thấy nước Anh với trình độ dân trí không phải thấp nhưng nhiều người dân Anh đã bỏ phiếu ủng hộ Brexit, khi kết quả là Anh rời khỏi EU thì họ lại sốc, họ cho rằng đó là điều không mong muốn?! Họ làm những việc phi lý trí, làm mà không nghĩ hết.

Trong một cộng đồng nếu tính đồng nhất ngày càng cao, giá trị chung cũng ngày càng lớn sẽ tạo ra sự tin tưởng lẫn nhau. Nhưng khi tính đa dạng của cộng đồng tăng lên thì mức độ tin tưởng, giá trị của cộng đồng khác đi rất nhiều, vốn xã hội sẽ giảm đi.

TS.Nguyễn Đức Hưởng: Nguyên nhân Brexit thì nhiều nhưng có lẽ là do… “cái dạ dày” của nhiều người Anh bị thu nhỏ lại do hạn ngạch, hạn mức phân bổ hạn chế nhiều lĩnh vực vì “cái dạ dày” chung của EU cùng với hiện tượng nhập cư, chủ quyền, lợi ích đảng phái nội bộ nước Anh là những nguyên nhân chính dẫn đến Brexit.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng - Ảnh: Quang Sơn.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc Anh gia nhập EU vốn là một “cuộc hôn nhân” rất khó khăn. Cách đây vài chục năm Anh được mời gia nhập ECC (Cộng đồng kinh tế châu Âu) nhưng từ chối, rồi sau đó gia nhập EU.

Là một người từng sống ở Tây Đức, ông Hiếu nhận xét Anh Quốc có nền văn hóa, chính trị và phong cách sống khác với những nước châu Âu còn lại.

Ở châu Âu, có 3 nền kinh tế lớn nhất là Đức, Pháp và Anh có với đặc trưng khác nhau. Về văn hóa của người Anh là Ăng-lo Sắc-xông, trong khi Đức mang văn hóa Giéc-manh.

Anh là một “ốc đảo” khác biệt với cộng đồng chung châu Âu. Kể từ khi Anh gia nhập khối này, nhiều người dân Anh có luồng tư tưởng là Anh không thuộc về châu Âu, và bất đồng với tư cách thành viên của EU, do họ thấy không có nhiều lợi từ việc gia nhập này, bên cạnh các vấn đề phí tổn và nhập cư.

Rất tiếc trong thời gian gần đây, các vấn đề khó khăn của Anh Quốc và châu Âu đang nổi lên như chống khủng bố, người nhập cư…

Người Anh không nhận được gì từ châu Âu, trong khi chi phí rất lớn. Nhiều người cân nhắc ra đi vì họ không còn thấy có lợi gì trong EU, Chính vì thế Brexit xảy ra với 52% người dân Anh bỏ phiếu, ông Hiếu nhắc lại.

Brexit trở thành hiện tượng toàn cầu. “Nhiều người đang đặt ra câu hỏi tại sao chúng ta phải liên kết? Chủ nghĩa quốc gia đang trở lại ở cả Anh và Mỹ. Nhiều quốc gia khác ở châu Âu cũng đang có ý định trưng cầu dân ý để tách khỏi liên minh châu Âu”, ông Hiếu nói.

Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Chiến lược đầu tư Công ty Chứng khoán Maritime - Ảnh: Quang Sơn.

Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Chiến lược đầu tư Công ty Chứng khoán Maritime: Nhìn xuyên suốt quá trình lịch sử mới thấy rằng quá trình hình thành lịch sử các nước châu Âu có nhiều xung đột và mâu thuẫn. Trong đó, không chỉ xung đột lợi ích về kinh tế, mà còn về văn hóa, sắc tộc,... nên mặc dù có gắn kết nhưng vẫn gắn liền với sự bất ổn.

Ông Khánh cũng nhận định, trong quá trình khởi xướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa, các nước như ở châu Âu cho rằng cần gắn kết với nhau để đối trọng với tiềm lực kinh tế của Mỹ. Tuy nhiên giai đoạn đó Anh chưa tham gia vào liên minh này.

“Thời điểm Tổng thống Pháp thành lập EU, Anh có 2 lần xin vào EU nhưng đã bị từ chối, bởi vì nhìn sâu xa hơn về chính trị văn hóa, Anh khác hẳn với các nước châu Âu khác. Nó nằm tách biệt và có nhiều yếu tố không đồng nhất. Nhìn về góc độ kinh tế, Anh cũng không có nhiều điểm chung với EU và đóng góp nhiều vào liên minh này”, ông Khánh phân tích.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán SSI: Đồng ý với quan điểm của các diễn giả trước đó, là Anh Quốc có những khác biệt về văn hóa, lịch sử và địa lý.

“Khi người dân nói ngôn ngữ khác nhau, họ có lịch sử và văn hóa khác nhau. Các nước trong EU gắn kết với nhau vì các lợi ích kinh tế và an ninh, nhưng kinh tế là yếu tố nổi trội”.

Đến năm 1963 và 1967, Anh hai lần bị Pháp từ chối gia nhập cộng đồng châu Âu. Anh gia nhập EU năm 1973, nhưng hai năm sau (1975), nước này đã tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý về việc có rời EU hay không, và có đến 67% người dân nước này bỏ phiếu ở lại khối này.

Năm 1988, thủ tướng Anh đã có văn bản phản đối gay gắt kế hoạch của EU. Bản thân trong Đảng bảo thủ, số lượng người muốn ly khai đang gia tăng.

Tại Anh, một đảng phái mới được thành lập với mục tiêu tách khỏi EU. Số người ủng hộ đảng này ngày càng tăng. Trước đây, bản thân Thủ tướng David Cameron đã đưa ra một lời kêu gọi nếu được tái đắc cử sẽ tổ chức trưng cầu dân ý về việc ở lại EU. Tuy nhiên mọi thứ không được như kỳ vọng.

Hiện nay làn sóng người tị nạn đang rất cao và người dân Anh đã quyết định phản đối dự định ở lại. Ngoài ra UK phản đối EU vì cơ chế quản lý khá trì trệ, họ không muốn tiếp tục phụ thuộc vào khối này, ông Nguyễn Đức Hùng Linh chỉ ra.

Ông Linh phân tích thêm lý do tiếp nữa là việc nổi lên cuộc khủng hoảng về di cư. Ông Linh cho rằng, nếu cuộc khủng hoảng di cư không xảy ra, tỷ lệ ủng hộ rời EU sẽ không cao đến vậy.

“Có lẽ do thiên thời, địa lợi, nhân hòa không có, cho nên ông David Cameron mới phải từ chức”, ông Linh kết luận.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán SSI - Ảnh: Quang Sơn.

Bà Nguyễn Mai Phương, Giám đốc Chuyên môn Phân tích VNDirect: Bổ sung thêm góc nhìn mới khi cho rằng, lịch sử chứng minh sau mỗi cuộc khủng hoảng, xuất hiện mầm mống sự chia rẽ giữa các quốc gia lớn. Và ở đây đã xuất hiện mầm mống này, đặc biệt được tác động nhanh nhờ yếu tố dân nhập cư thời gian gần đây.

Theo bà Phương, thế giới đang mở ra một xu hướng mới về chính trị. Như Donad Trump ở Mỹ không phải nhà chính trị truyền thống, nhưng lại được người dân ủng hộ đông đảo thì đây có thể là xu thế mới nổi lên và là hướng đi mới trong tương lai.

Bà Nguyễn Mai Phương, Giám đốc Chuyên môn Phân tích VNDirect - Ảnh: Quang Sơn.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính: Chủ nghĩa dân túy xuất phát từ các nhà chính trị. Trong các cuộc tranh cử, họ đua nhau hứa hẹn các quyền an sinh chính trị thông qua tăng chi tiêu, tăng nợ công…

Chủ nghĩa dân túy này khiến cho phong trào nhập cư phát triển và nợ công của các nước này tăng theo, làm suy yếu khả năng tài chính, dẫn đến chính phủ các nước này phải tăng thuế để bù đắp chi tiêu.

Một yếu tố khác là định chế EU. Các công chức ở EU không bị sức ép từ chính phủ nên họ trở nên quan liêu, trong khi đó lãnh đạo các nước EU này dường như quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề quốc tế, và bỏ lơi đời sống trong nước.

“Theo tôi nghĩ Anh ra đi là tốt và EU phải cải tổ. Tuy nhiên chủ nghĩa dân tuý là một chủ nghĩa thật sự nguy hiểm”, ông Hoàng Hải nói.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính - Ảnh: Quang Sơn

Ông Nguyễn Trí Hiếu tán thành với tất cả các nguyên nhân đó. Nhưng một điều chưa ai nói đến đó là chủ quyền của Anh Quốc. Nhiều người nghĩ rằng Anh Quốc đang dần mất đi chủ quyền về kinh tế và họ muốn lấy lại.

Mỹ và Anh là 2 đồng minh chặt chẽ, kể cả trong các khủng hoảng. Ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng trong đầu người Mỹ có hai luồng tư tưởng đang tồn tại và xung đột nhau, một mặt muốn Anh rời khỏi EU, mặt khác cho rằng Anh rời khỏi EU sẽ gây thiệt hại cho Mỹ.

Khép lại nguyên nhân của việc Anh rời khỏi EU, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí điện tử BizLIVE tổng kết lại các lý do đến từ yếu tố văn hóa, kinh tế, lịch sử, chính trị. Bên cạnh đó, bản thân Anh cũng muốn lấy lại chủ quyền, muốn độc lập riêng về nhiều mặt.

Vì vậy, ông Tuấn tiếp tục đặt ra câu hỏi đến các chuyên gia là việc nước Anh khi rời khỏi EU thì hậu quả sẽ như thế nào.

Chính trị châu Âu và thế giới có thể thay đổi thế nào sau Brexit?

“Brexit vẫn là một kết quả khó lường”

TS.Huỳnh Thế Du: Brexit vẫn là một kết quả khó lường. Vì từ trước tới nay mọi người vẫn nghĩ xu thế chung trong tương lai là hội nhập, nhưng không ngờ đã có xu thế đi ngược thời đại ở quốc gia văn minh nhất thế giới (nước Anh).

Lúc này người ta lại đặt dấu hỏi về vấn đề toàn cầu hóa thực sự có phải là xu hướng chung và tất yếu không, nếu không thì cấu trúc chính trị và thể chế của các nước có thể vận hành theo chiều hướng khác cái mà mọi người đang suy nghĩ. Như vậy một tương lai bất định, bất trắc hơn cho toàn cầu.

Dù Anh rời khỏi EU nhưng EU là một thể chế đồng nhất về kinh tế, khác khối NATO là về quân sự… EU vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thế giới.

Brexit không hẳn là vấn đề “long trời lở đất”, vì Đức và Pháp cũng là những nước lớn, có ảnh hưởng chung tới EU.

Thực ra, trong sân chơi toàn cầu Mỹ vẫn là “bá chủ”, vai trò của Mỹ vẫn rất lớn trong sắp đặt trật tự thế giới. Do đó, ảnh hưởng của Brexit tới vị thế của EU trong sân chơi toàn cầu không lớn.

Điều quan trọng nhất ở đây là xu hướng phân ly, chia tách, tan rã của các khối, việc xây dựng những nước như Hiệp chủng quốc như Hoa Kỳ sẽ giảm đi.

“Liên minh châu Âu chắc chắn sẽ phải cải cách”

TS.Lê Đăng Doanh.

TS.Lê Đăng Doanh: Trước hết, việc bỏ phiếu đã gây ra chấn động về chính trị trên toàn thế giới, người ta không đón nhận thông tin này và khi thông tin xuất hiện mọi người đều ngỡ ngàng, bản thân những người lãnh đạo tại EU cũng ngã ngửa.

Thứ hai, sự kiện gây ra chấn động về mặt tài chính và tiền tệ trên toàn thế giới. Người ta nói đến cuộc “tàn sát” của thị trường chứng khoán trên thế giới, số liệu cho thấy thị trường mất đi hơn 2.000 tỷ USD, đồng EU, Bảng Anh mất giá và các quỹ, chỉ số thị trường chứng khoán sụt giảm nghiêm trọng.

Thứ ba, EU đang đứng trước những thách thức mới, những lực lượng muốn li khai trỗi dậy và ước tính có khá nhiều đề nghị sẽ xin ra khỏi Liên minh châu Âu và nổi lên rõ ràng ở Đan Mạch, Pháp, Hà Lan, Ý…

Ngoài ra, ở một số nước khác ít nhiều có lực lượng đề nghị với khẩu hiệu đòi độc lập, nếu như họ không rút ra họ cũng sẽ đòi những đặc quyền như Anh trước khi rút ra khỏi EU đã ký được một thoả thuận về một số đặc quyền.

Như vậy, Liên minh châu Âu chắc chắn sẽ phải cải cách, không thể làm theo mô hình như bây giờ. Do đó, có thể thấy quá trình toàn cầu hoá, nhất thể hoá đang bị thách thức, sẽ cần phải sửa đổi, thậm chí có ý kiến cho rằng toàn cầu hoá đang đi đến bước ngoặt và rất khó có thể tiếp tục có mô hình như Liên minh châu Âu.

TS. Võ Trí Thành: Tình hình chính trị thế giới và “cơn địa chấn” Brexit cho thấy chính trị truyền thống đang chịu nhiều áp lực. Không phải ngẫu nhiên, quá trình tranh cử Tổng thống ở Mỹ, vụ Brexit hiện nay, hiện tượng “hưởng ứng” Brexit ở một số nước châu Âu… phản ánh trong một bộ phận đáng kể người dân trong một thế giới đầy biến động, bất định và nhiều khó khăn, lòng tin có phần xói mòn với chính trị truyền thống. Họ có thể chưa hoàn toàn bị thuyết phục bởi các trào lưu tư tưởng đang nổi lên như dân tuý, dân tộc chủ nghĩa cực đoan, nhưng lại dễ chấp nhận và thậm chí ủng hộ.

Điều này cho thấy, đối với chính trị, điều hết sức quan trọng là phải minh bạch, có tính giải trình cao và đặc biệt là hành động thực thi có hiệu quả trên thực tế mới đủ sức thuyết phục. Đây là bài học lớn về sự tương tác giữa chính khách và chính trị với xã hội, công chúng và thị trường.

TS. Nguyễn Đức Hưởng: Hiện tượng “Domino” và “trâu bò đánh nhau, ruổi muỗi chết, ngư ông đắc lợi” là những điểm nút của sự thay đổi thế giới và Châu Âu. Nga và Trung Quốc sẽ là các quốc gia có vị thế hơn hậu Brexit.

Các diễn giả tham gia toạ đàm - Ảnh: Quang Sơn

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Không phải Anh không còn chủ quyền kinh tế. Thực tế thì Anh vẫn dùng đồng tiền riêng là đồng Bảng Anh và họ cũng không tham gia hiệp ước tự do đi lại giữa các nước.

Nước Anh tham gia EU nhưng theo hướng tham gia các hiệp định về kinh tế, Anh vẫn giữ nhiều thứ của riêng mình.

Lý do để tư tưởng chia rẽ mới chỉ nổi lên gần đây là vấn đề người tị nạn. Do người dân Anh đang bức xúc vì tị nạn và phải chịu trách nhiệm cho những người tị nạn do các nước khác trong EU tiếp nhận.

“Ai cũng có thể nhận ra rời EU, kinh tế Anh sẽ phải chịu hậu quả rõ ràng”, ông Hùng Linh kết luận.

Nhìn nhận về hậu quả nước Anh rời EU, ông Nguyễn Đức Hùng Linh dẫn số liệu của Capital Economics có trụ sở tại London cho biết, tăng trưởng kinh tế của Anh được dự báo sẽ giảm từ 2% trước đó xuống còn 1,5% trong năm 2016 và 2017.

Về tổng thể, tác động về kinh tế và thương mại trong khối sẽ chưa diễn ra ngay, do quá trình Anh rời EU sẽ kéo dài khoảng 2 năm.

Tuy vậy, tâm lý nhà đầu tư và doanh nghiệp sẽ bị tác động xấu, dẫn đến ảnh hưởng về kinh tế của EU.

Đơn cử như HSBC tuyên bố sẽ chuyển trụ sở sang Pháp do Anh sẽ không còn cho phép người lao động tự do di chuyển trong khối EU.

Ông Linh cho biết thêm, một hệ quả khác là những bất ổn về chính trị và xã hội trong nước Anh sẽ còn dẫn đến bất ổn về kinh tế của nước này và khu vực.

Ông Linh cũng cho hay, chỉ có phần phía Nam (trừ London) là muốn rời EU. Còn các khu vực phía Bắc như Scotland, Bắc Ai len muốn ở lại EU. Thủ hiến Scotland đã tuyên bố rõ ràng rằng, nếu Scotland rời Anh thì sẽ tiếp tục xảy ra vấn đề lục đục về chính trị xã hội.

Cùng với đó, sự liên kết giữa Scotland và Bắc Ailen, nơi có phong trào khủng bố rất mạnh, có thể nảy sinh trở lại làn sóng ly khai.

“Những điều này dẫn đến bất ổn chính trị xã hội, có thể ảnh hưởng đến niềm tin của giới đầu tư, kéo niềm tin của người dân theo xu hướng đi xuống”, ông Linh chỉ ra.

Ông Nguyễn Trí Hiếu: Tôi đặc biệt quan tâm đến khía cạnh mậu dịch. Hơn nửa hàng xuất khẩu của Anh đi vào thị trường EU. Hiện nay không có một rào cản thuế quan nào và hàng của Anh rất được EU ưa chuộng. Như vậy ở lại EU là việc cần thiết và đóng góp vào GDP rất lớn.

Trong thời gian tới, sẽ có những biện pháp phòng vệ thương mại từ cả hai phía, ông dự đoán.

Nước Anh sẽ hạn chế xuất khẩu sang EU và ngược lại. Vì vậy, Anh rời khỏi Liên minh châu Âu sẽ là một ván cờ “lose – lose”.

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Nhìn nhận về vai trò trung tâm tài chính của Anh, những công ty thương mại du lịch xuất phát từ Anh. Ví dụ khi khách đi du lịch châu Âu đều xuất phát từ các công ty từ Anh. Vì vậy, vai trò trung tâm tài chính của Anh rất khó thay đổi.

Theo ví dụ mà ông Hải đưa ra, Deutsche Bank là một trong những công ty đầu tư lớn hàng đầu tại Việt Nam. Công ty này là công ty Đức, nhưng lại đặt trụ sở tại London. Như vậy có thể thấy Anh mới là trung tâm tài chính của thế giới. Do đó, việc Anh mất vị trí trung tâm tài chính sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều.

Bà Nguyễn Mai Phương: Trước mặt hiệu lực của cuộc trưng cầu dân ý chưa có tính pháp lý, ít nhất trong 2 năm nữa. Tuy nhiên, điều nó gây ra sự bất ổn.

“Có thể sẽ có một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai và một loạt hiệu ứng domino diễn ra với EU”, bà dự đoán. Các thị trường tài sản rủi ro cao như thị trường chứng khoán lao dốc, đồng bảng Anh cũng giảm giá mạnh. Ngược lại, giá vàng tăng do phát huy tính chất “hầm trú ẩn”.

Nhà đầu tư cần chờ đợi các động thái của các tổ chức tài chính và các biện pháp ứng phó của nước Anh trong thời gian tới.

“Tôi tin rằng nước Anh đã lường trước và chuẩn bị kịch bản đối phó với Brexit nên sẽ không dễ dàng mất đi vị thế trung tâm tài chính của mình”, bà Phương nhấn mạnh.

Ông Lê Đức Khánh: Bàn về hậu quả với nước Anh khi rời EU, ông Khánh thẳng thắn cho rằng, chắc chắn ngay lập tức Anh sẽ bị ảnh hưởng từ việc đồng bảng Anh mất giá, tâm lý nhà đầu tư bị ảnh hưởng, rất nhiều các quỹ, công ty đa quốc gia bị xáo trộn.

“Đồng thời, nhìn xa hơn, chúng ta sẽ thấy sự bất ổn về du lịch. Nếu Anh rời EU thì việc đi du lịch khó khăn hơn, làn sóng ly khai, di cư trở lại, xuất hiện tổ chức khủng bố,.. sẽ gây ra những tổn thất và rủi ro cho nước Anh”.

“Rõ ràng, Anh mất nhiều hơn là được trong sự kiện này”, ông Khánh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng từ đầu mới chỉ nói đến tác động tiêu cực, nhưng nếu phân tích một trong các nguyên nhân các chuyên gia vừa nêu là nước Anh đang phải chịu quá nhiều tổn thất: Cụ thể là người tị nạn. Nhưng nếu nhìn ở góc độ khác liệu nước Anh có lợi ích gì không? Ví dụ rủi ro khủng bố, thương mại,…

Ông Nguyễn Trí Hiếu.

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Chúng ta biết New York là trung tâm tài chính của thế giới, sau đó là London.

Ở Mỹ, Ngân hàng dự trữ Liên bang Mỹ tạo ra lãi suất riêng quyết định lãi suất trong nước là Federal Fund Rate Overnight. Các ngân hàng khác sẽ theo lãi suất này.

Tuy nhiên ở Anh cũng có 1 lãi suất khác có tên Libor. Ở ngoài lãnh thổ Mỹ, các nước đều theo lãi suất Libor. Tại sao lại có điều này. Vì Anh đang nằm trong EU.

Vậy nếu Anh ra khỏi EU, vị trí của London có thể bị thay đổi do không còn những ưu đãi, hàng hoá không thể đi lại tự do giữa thị trường châu Âu.

Tuy nhiên, bên cạnh đó việc rời khỏi EU đưa lại cho Anh những điểm tích cực.

Về chính trị, Anh không có nhiều ràng buộc với EU nên Anh sẽ dễ dàng hành động để lấy lại chủ quyền của mình.

Vấn đề khủng bố và di dân là những vấn đề của Anh hiện tại. Khi rời EU, Anh sẽ không phải chịu quota nào về nhận người di cư nữa mà sẽ có những chính sách riêng.

Về lợi ích và chi phí của Anh ở trong EU, các lợi ích kinh tế với EU sẽ bị lấy đi, dù rằng sẽ được bù đắp bởi các thỏa thuận song phương với EU.

Anh cũng không hài lòng về vấn đề người nhập cư. Bởi vì trong khi kinh tế Anh đang khó khăn, nay bỗng phải cõng thêm hàng trăm nghìn người nhập cư, đây sẽ là một gánh nặng về kinh tế không nhỏ.

Khảo sát cho thấy những người dân nhập cư là những người có dân trí thấp hoặc trung bình. Vì vậy người Anh rất bức xúc khi phải đóng thuế để nuôi gánh nặng này người nhập cư. Họ lo ngại người dân nhập cư sẽ không những không giúp ích gì cho họ mà còn tạo điều kiện để nạn khủng bố có thể xảy ra.

Tâm lý của người Anh nói chung là muốn gỡ bỏ những gánh nặng đó đang đè nặng lên vai kinh tế nước Anh.

TS.Cấn Văn Lực, Giám đốc Trung tâm Đào tạo BIDV - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia.

Ông Cấn Văn Lực: Châu Âu nếu không còn Anh thì sẽ có một số hậu quả. Đầu tiên là hiệu ứng domino. Một số nước khác sẽ giống Anh, cũng sẽ trưng cầu dân ý và đòi ra khỏi EU. Thực tế thì một số nước đã manh nha xảy ra hiện tượng này.

Nếu hiệu ứng không được chặn kịp thời thì EU có thể tan rã. Hôm nay lãnh đạo EU đã họp và đề nghị Anh hoàn thành các thủ tục sớm, tránh gây ra những hệ luỵ lớn hơn.

Nguy cơ thứ hai là vai trò đầu tàu của Anh sẽ không còn. Một số nước lớn như Đức hay Pháp đang cố gắng thay vị trí của Anh. Pháp đang cố làm điều này.

Thứ ba là chi phí giao dịch giữa Anh và EU sẽ tăng lên. Mức thuế ưu đãi sẽ không còn. Do vậy các nước sẽ phải tính toán nhiều hơn trong bối cảnh chi phí giao dịch với Anh tăng.

Vấn đề thứ tư là các rủi ro về tỷ giá và dòng vốn đầu tư. Sau khi kết quả Brexit được công bố, đồng bảng Anh giảm giá trị trong khi đó đồng tiền khác như USD và yen Nhật sẽ tăng giá.

Điều này khiến các công ty châu Âu và Việt Nam cần tính toán lại vấn đề tỷ giá trong hoạt động của mình.

Về vốn đầu tư, một số quỹ sẽ chuyển ra khỏi Anh sang các nước khác.

Về đề tiếp theo là lao động và du lịch. Cụ thể là cơ cấu lao động (chất lượng và độ tuổi lao động) và du lịch trong khối sẽ thay đổi. Đồng bảng Anh và euro mất đi sẽ dẫn tới du lịch rẻ hơn, nhưng khách du lịch sẽ chịu chi phí visa cao hơn.

Vấn đề khác là du học. Các bậc phụ huynh sẽ cân nhắc cho con cái của mình du học tại Anh khi Anh là một nước nổi tiếng với dịch vụ giáo dục và đồng bảng Anh mất giá.

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Du học cũng là một câu chuyện ít được nói đến, nhưng nghe rất có lý bởi mang lại nguồn thu lớn.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Khi đồng Anh mất giá, nhiều người lại càng muốn cho con em mình đi học vì giá rẻ đi mà chất lượng giáo dục vẫn giữ nguyên.

Thiệt hại về thương mại ở Anh thì chưa thấy, trong khi đó, lợi ích về giáo dục đã có rồi.

Nói về lợi ích của Anh khi rời EU, Anh giảm được 0,53% chi phí vì không phải nuôi nước nghèo trong EU, giảm thiểu số lương người trong EU đến làm việc ở Anh vì không đủ điều kiện về visa, điều này làm tăng khả năng việc làm cho chính người Anh.

Điều này cũng gống như với trường hợp của Singapore, trước đây Chính phủ nước này mở rộng cho người lao động tự do từ nhiều nước khác trên thế giới. Tuy nhiên, do sức ép từ phía người lao động của Singapore tăng lên, Chính phủ nước này đã phải thay đổi để giữ việc làm cho người Singapore.

Ông Cấn Văn Lực: Trong ngắn hạn, các đánh giá cho thấy Anh thiệt thòi hơn về vấn đề du học do tính bất ổn, và mâu thuẫn về phe phái trong nội bộ.

Như người dân Anh và EU sẽ có tâm lý bất ổn. Bài toán chắc chắn chưa chọn Anh để du học do tâm lý.

Thế giới có 120.000 du học sinh EU, riêng ở Anh có 5.000 du học sinh. Tuy nhiên, các nước khác như Pháp, Úc rất đông du học sinh vì cơ hội việc làm rất lớn. Cơ hội việc làm ở nước Anh khá khó khăn, các tập đoàn lớn di chuyển cơ sở sản xuất cắt giảm nhân lực.

Ông Nguyễn Trí Hiếu: Với sự mất giá của đồng bảng Anh, du học sinh Việt Nam sẽ có lợi. Cùng một số tiền sẽ làm được nhiều việc hơn. Bản thân du học sinh và phụ huynh cũng không quan tâm nhiều đến vấn đề chính trị. Anh là một nước có thể chế chính trị rất vững vàng.

Tuy nhiên một điểm khác là nhiều người đi du học ở Anh muốn đi du lịch quanh châu Âu thuận tiện. Trong vài năm nữa những ưu đãi này sẽ mất đi kéo theo nhiều người sẽ nghĩ lại khi du học Anh.

Việc có một cuộc trưng cầu dân ý lần thứ hai sẽ không xảy ra, và thế giới buộc phải chứng kiến "cuộc ly hôn" này. Trở lại với câu chuyện của châu Âu, khi thiếu nước Anh, sẽ không có bên nào thắng cả. Thiệt hại sẽ xảy ra với cả hai bên và thiệt hại là rất lớn.

Thứ nhất là GDP sẽ giảm rất nhiều, nền kinh tế của châu Âu sẽ bị ảnh hưởng, bởi vì châu Âu hiện tại nền kinh tế có nhiều vấn đề, nay lại thiếu nước Anh thì càng khó khăn hơn.

Bên cạnh đó, về chính trị, dù Liên minh quân sự Đại Tây Dương (NATO) vẫn vững mạnh khi Anh rút khỏi EU, nhưng dù sao đi nữa, Anh vẫn là thế lực hỗ trợ NATO mạnh mẽ.

Hiện tại, sự đối đầu giữa Nga và châu Âu đang mạnh mẽ. Brexit sẽ dẫn đến liên minh quân sự ở Bắc Âu sẽ suy giảm và tác động phần nào đến cán cân quân sự trong khu vực.

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Vậy EU có phải chịu những tác động tiêu cực nào không?

Ông Lê Đức Khánh - Ảnh: Quang Sơn.

Ông Lê Đức Khánh: Chắc chắn những tác động trong ngắn hạn là có. Anh từ trước đến nay luôn đóng vai trò các nước lớn trong khối EU. Nền kinh tế EU sẽ có sự biến động.

Ngoài việc Anh có một số thiệt hại nhất định thì EU sẽ bị những xáo trộn về kinh tế.

Mục tiêu ban đầu của EU là cùng nhau phát triển thành một cộng đồng kinh tế phát triển mạnh. Khi sự chia rẽ xảy ra, sẽ không còn sự đồng lòng.

Trong thời gian tới EU sẽ phải có những quyết sách cải tổ để vững mạnh hơn. Một lúc nào đó EU có thể tan rã do các nước thành viên khác ra đi.

Hà Lan và Bỉ sẽ bị thiệt hại nhiều nhất do xuất khẩu từ các nước này sang Anh lớn. Tuy vậy, chỉ cần Đức và Pháp không bị Ảnh hưởng thì EU vẫn đứng vững.

Sự bất ổn sẽ làm giảm niềm tin của nhà đầu tư và người tiêu dùng, do đó dẫn tới tác động không tốt đối với EU.

Tác động gián tiếp thứ hai, độ rủi ro trong EU tăng lên, nên nhà đầu tư sẽ đòi hỏi lợi suất trái phiếu cao hơn. Điều này khiến lãi suất và chi phí của doanh nghiệp tăng lên.

Trong khi đó, dư âm của khủng hoảng nợ ở khu vực này vẫn lớn sau khủng hoảng nợ ở Hy Lạp, các nước khác như Tây Ban Nha cũng có vấn đề.

Như vậy, khi căn bệnh đang được các nước chung tay điều trị, thì việc Anh ra đi có thể như thêm bệnh cho hệ thống.

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Chúng ta đã phân tích các tác động khi Anh rời EU. Tất cả chúng ta đều thống nhất đều là những tiêu cực. Vậy Brexit sẽ tác động thế nào đến quan hệ kinh tế Việt Nam - EU cùng như thị trường chứng khoán?

Tác động của Brexit tới thị trường tài chính, thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt là với dòng vốn từ nước ngoài?

“Việt Nam không tránh khỏi tác động của Brexit”

TS.Võ Trí Thành: Việt Nam là nền kinh tế mở, hội nhập ngày càng sâu rộng về thương mại, đầu tư, du lịch, và cả dịch chuyển lao động, tài chính… Đặc biệt, nền kinh tế Việt Nam có những mối quan hệ chặt chẽ với các nền kinh tế lớn, các thị trường lớn trên thế giới nên Việt Nam không tránh khỏi tác động của Brexit. Việt Nam cũng đã chịu những tác động tức thời, rõ nhất là sự sụt giảm chỉ số chứng khoán ngay sau sự kiện Brexit.

Tuy nhiên, mức độ tác động tiếp theo phụ thuộc vào cách nhìn nhận và kỳ vọng của thị trường đối với sự kiện này, đối với sự vận động của bản thân nước Anh, cách thức “chia tay” Anh - EU, và phản ứng chính sách của các nền kinh tế lớn trên thế giới.

Tác động đến Việt Nam cũng phụ thuộc vào ứng xử của chính Việt Nam. Chẳng hạn, liên quan đến thương mại, trước mắt có thể chịu ảnh hưởng bất lợi vì không í‎t đồng tiền của các đối tác thương mại của Việt Nam xuống giá so với đồng Việt Nam. Nhưng cũng cần thấy rằng trong trường hợp này, có một số đồng tiền lại lên giá như Yên Nhật, và điều này cũng tạo ra cơ hội ít nhiều để nâng sức cạnh tranh cho hàng hoá Việt Nam.

Về đầu tư, đầu tư trực tiếp của Anh vào Việt Nam có thể không quá lớn, nhưng đầu tư của các dòng vốn “đi qua nước Anh” vào Việt Nam là không nhỏ. Trước mắt việc thu hút dòng vốn này có thể gặp khó khăn, chững lại. Hay đối với Anh và EU, bản thân họ phải vật lộn với chính khó khăn của họ nên sự lựa chọn của họ có thể trở nên xét nét hơn.

Nhưng bên cạnh đó, các dòng vốn cũng lại đang đi tìm những nơi trú ẩn, đầu tư mới. Nếu Việt Nam thực sự là nền kinh tế với chính sách ngày càng đảm bảo kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư kinh doanh tốt lên, các nhà đầu tư có thể sẽ xem xét và quan tâm đến thị trường Việt Nam. Và điều này phụ thuộc vào phản ứng chính sách vĩ mô và cải cách của Việt Nam.

“Hi vọng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ hồi phục”

TS.Lê Đăng Doanh: Thị trường chứng khoán Việt Nam không nằm ngoài diễn biến chung của thế giới. Tổn thất của thị trường chứng khoán Việt Nam theo số liệu thống kê cho thấy đã mất hơn 1,1 tỷ USD so với quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam là mất mát khá nặng.

Nhưng hi vọng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ hồi phục và phản ứng của các nhà đầu tư nước ngoài có lẽ sẽ có giới hạn, không quá nặng nề.

Cần phải thời gian quan sát

TS.Huỳnh Thế Du: Brexit chắc chắn có ảnh hưởng tiêu cực vì nó ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu. Việt Nam cũng bị ảnh hưởng vì nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, tuy nhiên Việt Nam có mối quan hệ kinh tế đa phương nên tác động không nghiêm trọng lắm.

Còn vấn đề tỷ giá, tác động thương mại đến mất giá đồng tiền,… cần phải thời gian quan sát.

Nhà đầu tư chứng khoán Việt Nam nên ứng xử thế nào với diễn biến có thể còn phức tạp của thị trường tài chính toàn cầu thời gian tới?

“Khả năng rớt sâu là không cao”

TS. Huỳnh Thế Du: Khi một biến cố xảy ra thì thị trường đã hiệu chỉnh ngay lúc đó, còn chiến lược thời gian tới thì tùy đối tượng nhà đầu tư.

Nếu là nhà đầu tư ngắn hạn và tập trung vào chênh lệch giá thì sẽ quyết định mua bán khác với các nhà đầu tư dài hạn.

Giá cổ phiếu có thể nhảy cóc, lên xuống do thông tin, do thị trường biến động nhưng sau biến động thị trường sẽ trở lại bình thường. Khả năng rớt sâu của thị trường chứng khoán Việt Nam là không cao.

TS.Nguyễn Đức Hưởng, Phó Chủ tịch LienVietPostBank

TS.Nguyễn Đức Hưởng: Brexit sẽ ảnh hưởng đến thị trường tài chính, chứng khoán và cả dòng vốn chảy vào Việt Nam. Đây là lẽ thường tình và trước mắt chắc chắn sẽ xảy ra. Tuy nhiên, xét về lâu dài, sẽ không có ảnh hưởng lớn.

Nhà đầu tư chứng khoán Việt Nam nên chờ bắt đáy, không nên vội vàng đầu tư khi nước rút tức thời.

Toàn cảnh buổi tọa đàm - Ảnh: Quang Sơn

Bình tĩnh xem xét

TS.Võ Trí Thành: Trước các cú sốc lớn, phản ứng tức thờ của thị trường tài chính, chứng khoán thường là thái quá, tiếng Anh là “overshooting. Ngay lập tức khi có kết quả trưng cầu đi hay ở lại EU ở Anh ngày 24/6, đồng Bảng Anh rớt giá hơn 10% so với USD, và sau đó đã “bình tĩnh” trở lại hơn, với con số hiện ở mức 7%-8%.

Việt Nam là nền kinh tế mở, nhà đầu tư nước ngoài giữ vai trò không nhỏ trong thị trường chứng khoán nên sự sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán Việt Nam là không quá khó hiểu.

Đồng thời, sau các phản ứng thái quá, thị trường có xu hướng quay dần lại điểm cân bằng mới, gắn hơn với các vấn đề có tính nền tảng của sự phát triển kinh tế như ổn định kinh tế vĩ mô, cách thức phản ứng chính sách vĩ mô cùng xu hướng cải cách cơ cấu của thế giới và Việt Nam.

Một ví dụ là đồng Bảng Anh ngay lập tức sau Brexit mất giá trên 10%, song 3-4 ngày sau còn 7-8%. “Chơi” với đồng Bảng Anh vào hai thời điểm này có kết cục khác nhau.

Thị trường phản ứng thái quá sau đó có xu hướng quay lại điểm cân bằng mới, song mức độ bất định vẫn còn có thể rất cao. Thị trường “overshooting” đến mức nào và vào thời điểm nào sau đó sẽ thiết lập được mức cân bằng dài hạn luôn là điều rất khó “lượng hóa”.

Trường hợp có những phản ứng chính sách sai lầm, niềm tin thị trường càng tồi tệ, và tác động tiêu cực của Brexit còn nhân lên, ví dụ đồng Bảng Anh càng về sau có thể càng mất giá. Song khi thị trường cảm nhận là phản ứng chính sách vĩ mô kịp thời, thích hợp cùng với những cải cách quyết liệt tạo dựng môi trường kinh doanh, đầu tư minh bạch, thân thiện thì mức phản ứng thái quá không kéo dài và thị trường sẽ nhanh chóng quay lại điểm cân bằng mới.

Do tính bất định cao, nên nhà đầu tư cần nhìn lựa chọn đầu tư của mình gắn với các rủi ro có thể, và cùng với đó là các kịch bản khác nhau, với trọng số khác nhau nếu dữ liệu và những phân tích đủ ở mức độ nhất định. Điều không thể thiếu là sự bình tĩnh xem xét và phán quyết.

Ảnh: Quang Sơn

Bà Nguyễn Mai Phương: Để nói về tác động đến thị trường chứng khoán, trước hết sau những thông tin được công bố, sự bất ổn đang lan ra toàn cầu. Thị trường ngay trong phiên sáng 24/6 giảm điểm mạnh, tuy nhiên ngay trong phiên sau đó, thị trường có sự hồi phục ấn tượng. Hai phiên trở lại đây thị trường khá vững vàng.

Nhìn nhận lại tác động Anh rời EU, trước hết, đối với nền kinh tế, quan hệ thương mại của Anh với Việt Nam là không lớn, tỷ trọng xuất nhập khẩu chỉ chiếm 3 – 4% trong tỷ trọng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam, dòng vốn FDI từ Anh cũng không cao nên ở tầm vĩ mô chưa nhìn thấy ảnh hưởng rõ ràng với Việt Nam khi Anh rời EU.

Đối với các doanh nghiệp niêm yết giao dịch trên sàn chứng khoán, hoạt động của doanh nghiệp nội hầu như không bị ảnh hưởng, doanh nghiệp vay ngoại tệ (yen Nhật, USD) có ảnh hưởng đôi chút, ngay trong phiên đầu tiên thì có một chút e dè về giá, nhưng đó chỉ là biến động ngắn hạn. Một số vay euro cũng có một số biến động nhưng không rõ rệt.

Nhóm xuất khẩu lớn sang EU chủ yếu là dệt may và thủy sản. Tuy nhiên tỷ trọng xuất khẩu của họ sang thị trường Nhật, Mỹ, Á lớn hơn so với EU nên chưa bị ảnh hưởng.

Đến hôm nay theo thống kê thị trường khá vững vàng, có vẻ cân bằng, chưa có sự tác động mang tính lan tỏa với thị trường từ khi Brexit diễn ra.

Ông Nguyễn Hoàng Hải và bà Nguyễn Mai Phương - Ảnh: Quang Sơn.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Ảnh hưởng kinh tế trực tiếp của Brexit đối với kinh tế Việt Nam không đáng kể. Về thương mại, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh chiếm 2,3% GDP, chỉ cao đứng sau Campuchia.

Tôi không đồng tình với nhận định của một số báo chí quốc tế như Bloomberg cho rằng Việt Nam bị ảnh hưởng lớn từ Brexit.

Lịch sử xuất khẩu sang Anh của Việt Nam cho thấy có quan hệ đối nghịch (negative correlation). Khi tăng trưởng Anh ở mức cao thì tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang EU lại ở mức thấp, và ngược lại. Do đó, không có sự tương quan lớn giữa tăng trưởng GDP của Anh và Việt Nam không lớn.

Mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Anh là điện thoại. Hiện nay nước ta đang là cứ điểm sản xuất của Samsung, LG. Một số mặt hàng khác là thuỷ sản, giày dép. Đây là những mặt hàng bình thường, không phải xa xỉ phẩm nên sẽ không chịu ảnh hưởng của kinh tế Anh.

Khi Anh rời EU, giá vàng tăng rất mạnh và đồng yên tăng rất mạnh. Tính từ đầu năm đồng yên tăng 16%. Những quốc gia nào vay nợ đồng yên thì sẽ bị thiệt, và Việt Nam là một trong số những nước đó. Nợ công của Việt Nam tính ra đồng yên chiếm tỷ lệ cao nhất, chiếm khoảng 45%, tiếp theo đến đồng USD chiếm 25%, rồi đến đồng Euro chiếm 15%.

Việt Nam chỉ phải trả gốc thôi và trả lãi là không đáng kể. Tính ra, nếu vay 1 tỷ USD đồng yên thì khi mất giá 17%, tính ra Việt Nam mất thêm 170 triệu USD.

Những doanh nghiệp vay nợ yên thiệt hại nặng khi yên Nhật tăng, tuy nhiên không có quá nhiều doanh nghiệp niêm yết vay nợ yên Nhật.

Có thể thấy rằng, doanh nghiệp chịu chênh lệch tỷ giá lớn. Điển hình là 2014-2015, nhiệt điện Phả Lại vay khoản nợ 10 năm bằng yên Nhật.

Chính phủ Nhật Bản sẽ không ngồi yên để đồng yên tăng giá. Chính phủ G7 và các nước cam kết không cạnh tranh lẫn nhau về tỷ giá. Trong khi đó, Nhật bản liên tục phá giá đồng yên.

Trong phiên họp các nước G7 tháng 5 vừa qua, các nước nhất trí rằng các ngân hàng trung ương sẽ không cạnh tranh nhau bằng nới lỏng định lượng để hỗ trợ xuất khẩu nữa.

Kể từ đó, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) không can thiệp và đồng yen liên tục tăng giá. Tuy vậy, BoJ sẽ không ngồi yên để đồng yen tăng mạnh, mà có thể đến mức tăng 17% thì ngân hàng này sẽ can thiệp để đồng nội tệ giảm giá.

Tác động từ Brexit lên thị trường chứng khoán mang yếu tố tâm lý nhiều hơn. Trước khi kết quả Brexit được công bố, VN Index đã lên đến 620-630 điểm và lình xình trong một thời gian dài. Khi có một sự kiện xấu như vậy, lợi dụng tâm lý này các nhà đầu tư bán mạnh, khiến thị trường giảm điểm.

Tuy vậy, so với sự kiện biển Đông hồi tháng 5/2014, sự kiện này tác động không mạnh bằng. Ngày 8/5/2014, VN Index mất đến 34 điểm, nhiều cổ phiếu chạm sàn. Còn trong phiên 24/6, VN Index giảm sâu nhất 34 điểm, kết phiên còn giảm 11 điểm, cho thấy tâm lý nhà đầu tư đã vững vàng hơn trước.

Phản ứng của thị trường cho thấy sự tự tin của nhà đầu tư trong nước hiện ở mức cao, sẵn sàng mua vào, trái với sự kiện Biển Đông khi mà nhà đầu tư trong nước bán ra và nhà đầu tư nước ngoài mua vào.

Như ông Hải có nói đến Deutsche Bank, nhưng thực ra quy mô quỹ này nhỏ hơn quỹ Van Eck tại Mỹ. Năm 2010 đến 2015, các quỹ ETF giải ngân rất mạnh. Van Eck ngày nào cũng mua liên tục, với một lượng giống hệt nhau tạo ra dòng tiền rất mạnh. Tuy nhiên giới đầu tư quốc tế đang chuyển từ cổ phiếu sang trái phiếu nên dòng tiền của các quỹ ETF đang không còn, họ gần như rút khỏi Việt Nam. Lý do vì Fed nâng lãi suất, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng.

Khi lợi suất âm (giá trái phiếu tăng) thì các nhà đầu tư nước ngoài bán ra trái phiếu và rút vốn. Ở Nhật Bản, các nhà đầu tư gần đây nước ngoài rút vốn liên tục 13 tuần liền, tuy nhiên tuần vừa qua các nhà đầu tư không còn rút vốn nữa.

Trong bối cảnh bất ổn, xu hướng lớn của dòng tiền là các nhà đầu tư nước ngoài sẽ đầu tư vào các tài sản an toàn như trái phiếu của các nước.

Trong trường hợp Việt Nam, trái phiếu của Việt Nam hiện ở mức “rác” (junk bond), có lý do gì để các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam?

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Có lo ngại cho rằng, sau sự kiện Brexit rất có thể Trung Quốc sẽ phá giá đồng nhân dân tệ và gây ra tình trạng như sự việc Trung Quốc phá giá năm ngoái. Liệu điều này có thể xảy ra? Và điều này sẽ ảnh hưởng thế nào tới Việt Nam đồng, cũng như tài chính Việt Nam?

Ông Cấn Văn Lực.

Ông Cấn Văn Lực: Tôi nhìn thấy một sự bi quan hơn của Brexit đối với Việt Nam. Việc Anh rời EU ảnh hưởng đáng kể đến kinh tế Việt Nam trước mắt và lâu dài. Báo cáo phân tích gần đây cho thấy, Việt Nam khó đạt mục tiêu 6,7 % mà chỉ ở mức 6,3% thôi.

Về trước mắt, chứng khoán và tỷ giá đều có những tác động nhất định. Về lâu dài, Brexit tác động đến nền kinh tế Việt Nam ở một số mặt như câu chuyện về thương mại, đầu tư.

Mặc dù Việt Nam không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ Anh nhưng chịu tác động từ EU vì EU đầu tư vào Việt Nam không nhỏ.

Một số nhà đầu tư Anh có dự định triển khai dự án trong năm nay nhưng do tác động của Brexit nên có thể bị trì hoãn.

Brexit cũng sẽ có tác động đến thương mại đầu tư của Việt Nam. Dòng vốn vào Việt Nam sẽ xoay dòng vốn vào nơi an toàn hơn.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có thể được hưởng lợi nếu cởi mở về chính sách hơn, đặc biệt nếu biết tận dụng hiệu ứng hội nhập đang rất rõ ràng.

Vốn đầu tư gián tiếp dịch chuyển khỏi Việt Nam có thể bị ảnh hưởng, nhưng vốn đầu tư trực tiếp lại không ảnh hưởng nhiều. Tôi lạc quan về dòng vốn đầu tư, nhưng quan ngại về vấn đề vốn thương mại.

Liên quan đến tỷ giá, lãi suất, tôi đồng ý tác động chưa nhiều. Nhưng sẽ có những sự việc xảy ra: Đồng bảng Anh, euro mất giá, nhân dân tệ phá giá. Trong bối cảnh đó, đồng USD, yên Nhật tăng giá.

Chúng tôi đang nghĩ Ngân hàng nhà nước có thể điều hành tỷ giá, tuy nhiên có những lúc phải có các biện pháp mạnh hơn.

Cuối cùng về lâu về dài, chắc chắn cần có những động thái bám sát, phân tích, có những điều chỉnh chính sách kịp thời. Thế giới cũng vậy.

Ngân hàng trung ương các nước cũng đang chuẩn bị một lượng dự trữ để đảm bảo thanh khoản cho thị trường. Một số nước cũng sử dụng công cụ tỷ giá để cạnh tranh xuất khẩu. Ngoài ra cần có những can thiệp truyền thông để giải toả tâm lý cho nhà đầu tư.

Ông Nguyễn Trí Hiếu: Anh Quốc rời khỏi EU sẽ đem lại bất lợi cho Việt Nam nhiều hơn thuận lợi.

Về thuận lợi, vị trí của Việt Nam với Anh sẽ tốt hơn, nên các đàm phán thương mại song phương giữa hai nước sẽ tạo ra những thuận lợi mới cho Việt Nam.

Về bất lợi, ở khía cạnh kinh tế vĩ mô, Anh rời EU bất lợi cho cả hai nước, Anh Quốc và Việt Nam.

Nhu cầu nhập khẩu từ Việt Nam sẽ giảm. Tuy nhiên, Anh không phải là đối tác thương mại và đầu tư lớn của Việt Nam, nên tác động sẽ không lớn và các bất lợi đó có thể được bù đắp bởi các đàm phán song phương giữa hai nước.

Khi kinh tế châu Âu bị ảnh hưởng, câu chuyện xuất khẩu lại diễn biễn theo chiều hướng khác.

Tôi cho rằng khi kinh tế châu Âu bị ảnh hưởng tiêu cực thì xuất khẩu của Việt Nam khó mà tích cực được, nhất là về trung hạn và dài hạn.

Còn về đầu tư, Việt Nam không thể thu hút được dòng vốn từ các quốc gia khác. Khi khủng hoảng xảy ra, nhà đầu tư sẽ có xu hướng trở về với thị trường truyền thống, thay vì đi tìm thị trường có thể rủi ro hơn.

Đa số họ có khuynh hướng tìm nền kinh tế an toàn hơn. Tôi không kỳ vọng Việt Nam sẽ là nơi đầu tư sinh lời.

Về tỷ giá, ngay hôm thứ Sáu, khi kết quả cuộc trưng cầu dân ý đưa ra, đồng Anh và Euro rớt rất mạnh. Trung Quốc cũng phát giá đồng của họ. Và tới hôm nay, nhân dân tệ vẫn tiếp tục phá giá. Trung Quốc phải làm vậy vì họ biết họ đang xuất khẩu sang châu Âu. Họ phải phá giá để sản phẩm của họ có giá rẻ, tiếp tục duy trì cạnh tranh.

Tới thời điểm này, việc mất giá của nhân dân tệ chỉ vào khoảng 1%. Trước đây chúng ta cũng từng phải phá giá theo để tránh tình trạng chênh lệch với đồng nhân dân tệ, tránh nhập siêu. Nếu Trung Quốc tiếp tục phá giá, hàng Việt Nam vào Trung Quốc sẽ đắt hơn còn hàng Trung Quốc về Việt Nam sẽ rẻ hơn.

Như vậy có thể thấy tác động sẽ là qua một đồng tiền trung gian. Chúng ta nên theo dõi sát hơn đồng nhân dân tệ để có thể điều chỉnh đồng Việt Nam phù hợp.

Nhập siêu không hẳn là điều xấu, nhưng nếu tình trạng này kéo dài và trầm trọng sẽ làm tăng nhu cầu về ngoại tệ, đến mức nào đó sẽ tác động đến tỷ giá giữa tiền đồng và các đồng tiền khác.

Về thị trường vàng, gần đây, giá kim loại này tăng do tính chất vàng là nơi trú ẩn an toàn. Nếu giá vàng thế giới tăng, sẽ kéo giá vàng trong nước tăng theo. Điều này sẽ tác động đến chính sách chống vàng hóa của Ngân hàng Nhà nước.

Còn về thị trường chứng khoán, đến nay thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn đang vững và có phiên tăng điểm trở lại trong ngày hôm nay. Tuy nhiên, thị trường Việt Nam bị ảnh hưởng bởi dòng vốn ngoại. Khi dòng vốn ngoại có biến động lớn từ sự kiện Brexit, thị trường chứng khoán của Việt Nam ắt sẽ bị ảnh hưởng.

Việc Anh rời EU đưa lại những rủi ro nhiều hơn là các điểm thuận lợi cho Việt Nam.

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Việt Nam đang trải qua nhiều biến động, chúng ta chưa xây dựng được một vị thế tài chính quốc gia vững vàng. Trong 9 năm qua, nhiều doanh nghiệp quản trị tốt nhưng vẫn gặp khó khăn như Hoàng Anh Gia Lai của bầu Đức, chung quy chỉ vì vay nợ nhiều. Còn nhiều doanh nghiệp quản trị tồi vẫn tồn tại được vì sợ không dám đi vay.

Thực ra Brexit tôi không lo bằng nợ công ở Việt Nam. Tôi nghĩ Chính phủ cần cắt giảm chi tiêu tiền riêng, cắt giảm dự án, tăng thu ngân sách bằng cách bán đất vàng, đất bạc như ở TP. Hồ Chí Minh,… để tạo ra quỹ khoảng 50 tỷ đô la để tái cơ cấu nợ công, xây dựng hệ thống cao tốc Bắc Nam. Nếu làm được như vậy, lãi vay sẽ chỉ vào khoảng 2%, vốn đầu tư từ mọi nguồn có thể vài chục tỷ USD.

Ông Lê Đức Khánh: Các chuyên gia vừa đưa ra rất nhiều số liệu về ảnh hưởng của Việt Nam. Đa số theo các chuyên gia thì tác động là không nhiều. Nhưng từ góc độ thị trường chứng khoán, nếu so sánh diễn biến trên thị trường 6 tháng đầu năm, số lượng các tài khoản giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài gia tăng. Số lượng tích luỹ đang thực sự bất ngờ.

Niềm tin của cả nhà đầu tư ngoại và nội đều đang tăng. Thị trường đã sẵn sàng cho sự bùng nổ tăng trưởng, vấn đề chỉ là thời gian.

Cuối năm ngoái, chúng tôi đã đưa ra những kịch bản về nền kinh tế, ngay cả khi chưa tính đến việc Brexit thì đồng nhân dân tệ có thể tiếp tục phá giá. Những điều chỉnh về thị trường có gặp khó khăn trong những tháng hè vì đây là khoảng thời gian thường có những biến động bất thường.

Tác động đến thị trường chứng khoán liên quan đến nhận thức của thị trường xuất phát từ chính sách, và tâm lý nhà đầu tư. Phiên thứ Sáu (24/6) giảm điểm là do tác động của tâm lý.

Tôi đồng tình với ý kiến Ngân hàng Nhà nước nên tăng từ từ tỷ giá USD/VND. Như Fed trước đó cũng nâng lãi suất liên bang từ từ, thậm chí hoãn tăng lãi suất trong tháng Sáu.

Ngân hàng Nhà nước cũng cần thăm dò phản ứng từ các ngân hàng trung ương khác và điều chỉnh tỷ giá sau.

Tác động của Brexit tới hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tới châu Âu, đặc biệt là thị trường Anh, sẽ có thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp Việt?

TS.Lê Đăng Doanh: Xuất khẩu đối với Anh chắc chắn sẽ giảm sút. Cần phân biệt 2 tác động trực tiếp trong quan hệ thương mại giữa Anh và ViệtNam khi đồng Bảng Anh mất giá, như vậy hàng hoá Việt Nam xuất khẩu vào Anh sẽ lên giá trong thị trường nội địa nước Anh.

Bên cạnh đó, như dự đoán kinh tế Anh sẽ tăng trưởng chậm, thậm chí giảm sút trong một số năm, số liệu đưa ra khoảng 2,4%, có dự báo dự kiến mức giảm lên đến 7,7%.

Thu nhập bình quân của một hộ gia đình của nước Anh cũng sẽ bị giảm sút, trung bìnhhiện ở mức25.000 Bảng Anh/năm, dự sẽ giảm khoảng 5.000 Bảng Anh/năm dẫn đến sức mua trên thị trường nội địa có thể giảm và sẽ ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu do đó các nhà xuất khẩu không nên bi quan nhưng cần thăm dò.

TS.Huỳnh Thế Du: Nhìn tổng Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng từ Brexit vì độ mở của nền kinh tế về xuất nhập khẩu rất lớn, tới 180% GDP. Tuy nhiên, vẫn có những ngành hưởng lợi nhưng tác động tiêu cực nhiều hơn tích cực.

Sự chi tiêu của nền kinh tế toàn cầu có thể giảm khiến cơ hội xuất khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng theo.

TS. Nguyễn Đức Hưởng: Đồng Bảng Anh mất giá thì nhập khẩu từ Anh sẽ có lợi hơn xuất khẩu sang Anh, nhưng thời điểm này là thời điểm hợp lý để doanh nghiệp Việt Nam đi tìm thị trường và khách hàng mới nhằm chiếm lĩnh thị phần.

Ông Nguyễn Đức Hưởng (bên phải)

Các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam nên làm gì trong bối cảnh này?

TS. Võ Trí Thành: Điều trước hết là các nhà hoạch định chính sách, nhất là chính sách vĩ mô, của Việt Nam cũng cần hết sức bình tĩnh, theo sát tình hình để có thể đưa ra quyết định chính sách hay thông điệp chính sách kịp thời và có giải trình thỏa đáng.

Bên cạnh đó, cần bám sát nguyên tắc cơ bản như trong mọi trường hợp ổn định kinh tế vĩ mô là mục tiêu quan trọng vì nó góp phần giảm thiểu rủi ro, giảm thiểu sự xáo trộn “thái quá” của thị trường và giúp thị trường có điểm cân bằng mới dài hạn hơn vì ổn định kinh tế vĩ mô là cách thức tốt giúp phân bổ nguồn lực hiệu quả.

Tuy nhiên, điểm khó về điều hành chính sách là để hấp thụ được cú sốc lớn, hạn chế những tác động tiêu cực của nó, chính sách vĩ mô cần uyển chuyển, linh hoạt hơn rất nhiều. Giữa linh hoạt chính sách, nhất là chính sách tiền tệ và tỷ giá và đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô không phải lúc nào cũng là sự lựa chọn dễ dàng.

Tuy nhiên, có một nguyên tắc quan trọng là trong trường hợp đó, phối hợp chính sách tiền tệ với chính sách tài khoá cần phải đặc biệt lưu tâm. Một chính sách tiền tệ linh hoạt, có hiệu lực rất cần một ngân sách chặt chẽ, kỷ luật.

Bên cạnh đó là việc đảm bảo tính giải trình, sự minh bạch thông tin. Ttrước sự dịch chuyển mạnh của các dòng vốn, nếu khéo và quyết liệt trong cải cách, có chính sách vĩ mô thích hợp, Việt Nam lại có thể là điểm đến cho các dòng vốn đầu tư cả trực tiếp và gián tiếp trong tình hình hiện nay.

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Tôi xin đưa ra đề xuất rằng, đối với thị trường hối đoái, Ngân hàng Nhà nước hiện đang theo dõi sát sao biến động trên thị trường tài chính quốc tế, đặc biệt là nhân dân tệ.

Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, trong khi Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Với thị trường nhập khẩu lớn nhất là Trung Quốc, nếu tỷ giá không điều chỉnh kịp thời sẽ gây ra những bất ổn cho Việt Nam, nên tôi mong NHNN sẽ có những điều chỉnh kịp thời để ổn định tỷ giá.

Tôi đề xuất NHNN linh hoạt, ứng biến trong việc điều chỉnh tỷ giá. Từ đầu năm đến nay, đồng NDT mới phá giá hơn 1%, mức phá giá còn thấp, chúng ta không trông đợi việc đồng NDT phá giá đến 3% mới nhảy dựng lên và tìm cách đối phó như năm ngoái.

Về thị trường vàng, những biến động trước mắt do ảnh hưởng của Brexit chưa thể định lượng được, nhưng sắp tới theo tôi sẽ có những diễn biến không thuận lợi cho cả thế giới và Việt Nam. Sắp tới giá vàng thế giới sẽ tiếp tục tăng và Việt Nam cũng sẽ theo đuổi.

Theo tôi, giải pháp trước mắt, nên trở lại xem xét đề xuất của Hiệp hội vàng, Chính phủ nên huy động vàng từ dân chúng, đồng thời nên cân nhắc đến việc lập sàn vàng quốc gia.

Cần thông tin sàn giao dịch vàng quốc gia, để các thông tin mua bán vàng luôn thuận tiện.

Đề xuất cuối cùng của tôi là các ngân hàng nhà nước nên yêu cầu các ngân hàng phải trải qua bài kiểm tra về sức chịu đựng (stress test). Việt Nam chưa bao giờ thành lập một nhóm chuyên nghiên cứu các kịch bản rủi ro cho kinh tế.

Sắp tới có thể sẽ có thêm cả Fraxit hay một số nước khác, vì vậy chính phủ nên có một nhóm nghiên cứu để kiểm soát tình trạng.

Ông Cấn Văn Lực: Về cơ chế xử lý khủng hoảng, tôi đồng ý xây dựng một cơ chế bài bản, chính thống hơn. Mặc dù NHNN đã ban hành cơ chế xử lý nhưng vẫn cần một cơ chế bài bản hơn, đặc biệt sau khi có các biến động trên thế giới và khu vực.

Về ý tưởng sàn vàng, thời điểm trước đây thị trường vàng cực kỳ hỗn loạn nhưng đến nay chưa nhất thiết phải thành lập sàn vàng. Hiện nay đang có một số doanh nghiệp nhập khẩu vàng và việc nhập khẩu chưa được tốt. Tuy nhiên nếu có sàn vàng, thì vấn đề sẽ phức tạp hơn.

Liên quan đến kiến nghị đề xuất, cả Chính phủ, Ngân hàng nhà nước, các bộ ngành phải hết sức theo dõi để đưa ra nhận định kịp thời, đồng thời nghe ngóng những nhận định khác để thêm thông tin sàng lọc.

Tôi cho rằng việc ứng biến phải năng động, kịp thời hơn vì đó là câu chuyện xảy ra hàng ngày hàng giờ.

Về tỷ giá, một số nơi có đề xuất Ngân hàng nhà nước có điều chỉnh tỷ giá, tôi cho rằng vấn đề là tâm lý thôi, mức độ ảnh hưởng chưa nhiều và chưa nghiêm trọng đến mức phải điều chỉnh. Tất cả những cái đó điều nằm trong rổ mà chúng ta đã tính toán rồi.

Nếu như Trung Quốc hoặc thế giới có biến động cực mạnh thì chúng ta phải có những cú điều chỉnh lớn hơn.

Về biên độ, không nhất thiết phải điều chỉnh vì các ngân hàng chưa bao giờ xài hết biên độ mức 3% hiện tại.

Thị trường đang quan tâm đến Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU, tiến độ ký kết sẽ chậm hơn. Ưu tiên số một hiện nay của EU và Anh là xử lý hệ quả của Brexit, nên Việt Nam sẽ có thêm thời gian để rà soát pháp lý. Bên cạnh đó, Việt Nam có thể sẽ đàm phán một hiệp định FTA riêng rẽ với Anh.

Thứ hai, thị trường quan tâm tới động thái của Fed như thế nào. Theo phát biểu của Chủ tịch Fed Janet Yellen, Fed có thể không tăng lãi suất vào tháng 7 tới, mà có thể tăng lãi suất một lần trong năm nay, có thể vào tháng 9 hoặc tháng 12 năm nay.

Lý do chính là bởi vì kinh tế thế giới và kinh tế Mỹ có sự thay đổi. FED đâu đó có ý định tăng lãi suất trong năm nay. Trong bối cảnh hiện nay có thể thấy cả doanh nghiệp, chính phủ đều đang bám sát tình hình.

Tuy nhiên khối ngân hàng và tài chính nên quan tâm hơn đến vấn đề quản trị rủi ro. Các công cụ quản trị rủi ro cần được áp dụng nhiều hơn.

Tôi đã đề xuất với chỉnh phủ thành lập thị trường phái sinh và sử dụng như đây là một công cụ quản trị rủi ro.

Có nhận định rằng Việt Nam sẽ là thị trường “sáng nhất” ở châu Á sau Brexit, các chuyên gia có đồng ý với nhận định này?

Bà Nguyễn Mai Phương: Thực ra thị trường chứng khoán, với ảnh hưởng đơn lẻ của vụ Brexit thì thị trường có thể tự cân bằng. Có một cảnh báo với nhà đầu tư là nên chuẩn bị tâm lý cho những thay đổi của thế giới.

Ông Lê Đức Khánh: Trong tháng 6 có một quỹ đầu tư của Anh có qua SSI quản lý. Quỹ này bắt đầu giải ngân từ tháng 6. Nếu nhìn vào góc độ đầu tư thì Việt Nam đang là một điểm sáng về tính ổn định chính trị.

Tôi vẫn đang lạc quan về kinh tế Việt Nam, những số liệu cho thấy kinh tế đang sáng hơn. Tất nhiên có những yếu tố tiêu cực nhưng có nhiều hơn điểm tích cực.

Ông Nguyễn Trí Hiếu: Chúng ta có xu hướng nhìn sự việc khá lạc quan, quy chiếu mọi chuyện chỉ là tâm lý. Chúng ta không thể nhìn như vậy được mà phải phân tích thực chất vấn đề liên quan đến biến động tài chính, dòng tiền chuyển động. Tâm lý – như một sự ru ngủ, nên tôi kết luận là chúng ta cần cẩn trọng trong phân tích tình hình hơn là quy chiếu nó về tâm lý.

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Trước khi Brexit xảy ra, không ai nói Việt Nam đang yếu chỗ nào, Việt Nam đang ra sao, nên Việt Nam phải có một vị thế tài chính sẵn sàng, phòng thủ tốt.

So với Thái Lan, Thống đốc ngân hàng của họ không thay, và họ kiên quyết theo đường lối nợ công thấp. Việt Nam thì không học điều đó. Điểm yếu của mình là nợ nhiều quá.

Từ sự kiện Brexit này, các nhà hoạch định chính sách và quản lý tại Việt Nam có thể rút ra những bài học gì?

TS.Lê Đăng Doanh: Kinh tế Anh vẫn tăng trưởng nhưng số người thất nghiệp vẫn không giải quyết được vì vậy vẫn có những người bất mãn và không hài lòng vì vậy cần giải thích, trình bày kiên trì và rõ ràng.

Ví dụ, số người mất việc vì vận dụng người máy không phải tội của chính quyền hay EU nhưng mất việc là họ phản ứng cho rằng chính phủ chậm chạp không giúp đỡ họ và theo tôi cách phản ứng này không công bằng.

Ngoài tác động trực tiếp, gián tiếp với EU cũng sẽ bị giảm sút và đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Anh và EU có thể giảm sút, Hiệp định tự do giữa Việt Nam - EU đã ký, nhưng quá trình thông qua liệu có được suôn sẻ.

Điều này làm một số quan hệ giữa Việt Nam với EU cần được thúc đẩy và điều chỉnh, Việt Nam cần có phương án ứng phó với các diễn biến không suôn sẻ như trước đây và cần sự đối xử một cách nhẫn nại và kiên trì đối với từng đối tượng. Đòi hỏi các cơ quan đối ngoại và hợp tác quốc tế hoạt động tích cực hơn.

Đây cũng là bài học cho ASEAN, trước nay cố gắng học tập EU nhưng cũng không áp dụng được và bây giờ cần thấy sự chênh lệch quá lớn trong ASEAN như Singapore thu nhập 5.800 USD/người trong khi thu nhập bình quân đầu người tại Lào, Myanmar rất thấp nên việc đòi hỏi biện pháp, suy nghĩ đồng thuận tối đa là rất khó khăn.

TS. Võ Trí Thành: Việt Nam đã hội nhập rất sâu rộng. Hội nhập, về lý thuyết và trong nhiều trường hợp thực tế, là “cuộc chơi cùng thắng”. Song cần hiểu đó là trên bình diện quốc gia. Cùng thắng không có nghĩa mọi nhóm xã hội, mọi lĩnh vực đều thắng, nhất là trong ngắn hạn. Có thể một số lĩnh vực, một số nhóm còn chịu tác động tiêu cực từ hội nhập. Nên bên cạnh sự minh bạch, rõ ràng, cần có chính sách hỗ trợ, phù hợp với cam kết đối với cả “người thắng cuộc” và đặc biệt là đối với những người có khả năng thua cuộc, dễ bị tổn thương trong hội nhập...

Thứ hai, lợi ích hội nhập mang lại không tự đến, hội nhập chỉ là điều kiện cần, không phải đủ cho phát triển. Điều tối cần thiết là hội nhập phải gắn với cải cách bên trong. Hai quá trình này tương tác rất chặt chẽ với nhau để tối đa hoá lợi ích và giảm thiểu được những tác động tiêu cực trong tiến trình hội nhập.

Thứ ba, nền kinh tế khi đẩy mạnh hội nhập có thể dễ tổn thương hơn trước các cú sốc khác nhau. Có hai cú sốc đặc biệt phải lưu ý, đó là cú sốc tài chính và dịch chuyển lao động, do đây không hẳn chỉ là những vấn đề về kinh tế mà còn là vấn đề xã hội, chính trị rất lớn.

Ngoài ra, người ta thường đề cập đến chính sách, biện pháp đảm bảo tăng trưởng hiệu quả, né tránh được khủng hoảng. Song cũng cần học hỏi và tính đến các chính sách cần có trong bối cảnh diễn ra khủng hoảng để giảm thiểu tác động bất lợi. Một ví dụ là cách ứng xử chính sách để có thể giảm phản ứng tiêu cực, thái quá của thị trường, đưa nền kinh tế dần trở lại với quỹ đạo bình thường và có chiều hướng tăng trưởng, lành mạnh hơn.

Qua sự kiện Brexit, có thể thấy nước Anh có phần lúng túng trong ứng xử, trong khi châu Âu khá quyết đoán, muốn giải quyết với Anh càng nhanh càng tốt để tránh hiệu ứng tiêu cực lây lan. Dù Anh là một trọng số lớn trong EU nhưng không có Anh, EU vẫn khẳng định sẽ là một thực thể mạnh. Quan trọng hơn họ cũng cho thấy họ sẽ quyết tâm đẩy mạnh cải cách. Chuẩn bị ứng phó với các cú sốc của một Việt Nam đã mở cửa hội nhập sâu sắc là đòi hỏi cấp thiết và Việt Nam có thể học hỏi được không ít bài học quý từ cơn chấn động Brexit.

Sau Brexit bài học rút ra là “không có gì là không thể xảy ra”

TS.Huỳnh Thế Du: Với những sự kiện đã xảy ra trong thực tế, chúng ta phải quan sát và phân tích, xem xu hướng toàn cầu như thế nào. Đây mới chỉ là sự khởi đầu, sau này vẫn còn có những biến động khó lường. Sau Brexit bài học rút ra là “không có gì là không thể xảy ra”.

Đối với các nhà hoạch định chính sách Việt Nam cần tăng tính chủ động và tăng khả năng ứng phó với các tình huống bất ngờ. Muốn có điều đó, nhà làm chính sách phải có 2 yếu tố: năng lực tốt và khả năng nhìn nhận, đánh giá vấn đề tốt.

Các nhà lãnh đạo Việt Nam cần cải thiện 2 yếu tố này.

Từ diễn biến Brexit, cộng đồng AEC sẽ thế nào?

TS.Huỳnh Thế Du: Tôi chưa bao giờ đánh giá cao cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), vì sự khác biệt quá lớn giữa các quốc gia về: mức độ cạnh tranh, trình độ phát triển kinh tế, chia cắt địa lý, văn hóa, thể chế chính trị… Do đó, cơ hội cho việc hình thành một cộng đồng kinh tế chung ASEAN sống động không nhiều và thời gian sẽ rất lâu.

Vì EU có những đặc điểm thuận lợi mà cuối cùng vẫn không tụ lại, gắn kết với nhau được. Với những khu vực khác có sự khác biệt quá lớn thì việc thành lập một cộng đồng chung hơi khó.

Phát biểu tổng kết BizTALK, TS. Nguyễn Anh Tuấn cho rằng các chuyên gia đã thảo luận kỹ về các vấn đề xung quanh Brexit, từ nguyên nhân đến các tác động của sự kiện này.

Các chuyên gia có thể có ý kiến khác nhau về tác động của Brexit, nhưng đều nhất trí rằng Brexit sẽ có tác động tiêu cực đến Việt Nam, ở khía cạnh thương mại, thị trường vàng, thị trường chứng khoán, và tỷ giá hối đoái.

Các chuyên gia khuyến cáo cần theo dõi chặt chẽ các diễn biến của Brexit để có các khuyến nghị kịp thời đối với Chính phủ.